قرآن از چه سخن می‌گوید؟ مروری بر «مضامین اصلی قرآن» اثر فضل‌الرحمان فاطمه علاقه‌بندی   درآمد کتاب مضامین اصلی قرآن نوشتۀ فضل‌الرحمان از جمله‌ آثار مشهور و مرجع در حوزۀ قرآن‌پژوهی است که به‌قلم مسلمانی نواندیش و تجددگرا نگاشته شد و در محافل آکادمیک در داخل و خارج جهان اسلام با اقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد. این کتاب که در سال ۱۹۸۰ به زبان انگلیسی انتشار یافت، بعدها در بسیاری از …

ادامه مطلب

نگاه متفاوت محمد شحرور به برخی مفاهیم قرآن‌شناختی مروری بر مقالۀ آندریاس کریسمان شیرین رجب‌زاده   درآمد آندریاس کریسمان (متولد ۱۹۶۵) فارغ‌التحصیل مطالعات اسلامی از دانشگاه لایپزیک آلمان و استاد سابق دانشگاه منچستر انگلستان است. به نظر می‌رسد ابتدا تحقیقات او دربارۀ سوریه توجهش را به نظریات محمد شحرور، نواندیش معاصر سوری، جلب کرد و همین علاقه به آشنایی بیشتر و دیدار او با محمد شحرور انجامید. پس از آن، …

ادامه مطلب

گذار از عقل‌گرایی به حدیث‌گرایی در جهان اسلام مروری بر کتاب «من اسلام القرآن الی اسلام الحدیث» اثر جرج طرابیشی فاطمه مسجدی   درآمد جرج طرابیشی (۲۰۱۶-۱۹۳۹)، متفکر و نواندیش سوری، در خانواده‌ای مسیحی در حلب به دنیا آمد. در دمشق ادبیات عرب و بعد علوم تربیتی خواند، پس از آن به بیروت رفت و مدتی مشغول روزنامه‌نگاری و کارهای رسانه‌ای شد. وقتی جنگ داخلی در لبنان بالا گرفت، به …

ادامه مطلب

رسالت اسلام در دنیای معاصر مروری بر کتاب «الرسالة الثانیة من الاسلام» اثر محمود محمد طه ریحانه علیرضائی   درآمد محمود محمد طه (۱۹۸۵-۱۹۰۹)، عالم صوفی‌مسلک سودانی، از مبارزان ضد استعمار و مؤسس حزب جمهوری‌ است که توسط دولت جعفر نُمیری به جرم ارتداد اعدام شد. به باور او اسلام و قرآن دو رسالت دارد؛ یکی رسالت اصلی و دیگری رسالت فرعی. پیامبر رسالت اصلی را در تشریعش به اجمال …

ادامه مطلب

نگاهی دوباره به پدیدهٔ نسخ در قرآن مروری بر مقالۀ دیوید پاورز سمیه خرم‌نژاد   درآمد دیوید پاورز استاد مطالعات اسلامی و عربی دانشگاه کُرنل و فارغ‌التحصیل دانشگاه پرینستون در همین رشته است. زمینهٔ تحقیقاتی اصلی او فقه و حقوق اسلامی و یکی از آثار مهمش در این زمینه کتاب «مطالعاتی در قرآن و حدیث: شکل‌گیری قوانین اسلامی ارث» (۱۹۸۶) است. در نوشتار حاضر مقاله‌ای از او را مرور خواهیم …

ادامه مطلب

زنان مسلمان در آغاز راه تجدد مروری بر کتاب «السفور و الحجاب» اثر نظیره زین‌الدین مریم قیدر   نظیره زین‌الدین (۱۹۰۸-۱۹۷۶)، از زنان مشهور در حوزۀ تجددگراییِ اسلامی، اهل لبنان و از شیعیان دروزی است. شهرت او به‌ دلیل نگارش دو کتاب مهم در حوزۀ حجاب است. او اولین زنی بود که در موضوع حجاب و تطبیق آن با شریعت و تغییر حدود عرفی کتاب نوشت و «السفور و الحجاب» …

ادامه مطلب

بازسازی مفاهیم سیاسی بر مبنای قرآن مروری بر مقالۀ فرِد دانِر زینب ایزدی   درآمد فرد مک‌گرا دانر (متولد ۱۹۴۵) اسلام‌پژوه و استاد تاریخ خاور نزدیک در دانشگاه شیکاگو است و پیش‌تر رئیس انجمن مطالعات خاورمیانۀ آمریکای شمالی بوده است. او ابتدا در مطالعات شرقی و زبان عربی لیسانس گرفت، بعد از آن به‌مدت یک سال فلسفۀ شرقی خواند و در ۱۹۷۵ دکتری خود را در مطالعات خاور نزدیک از دانشگاه …

ادامه مطلب

نخستین رویکردهای روشنفکران مسلمان به مسئلهٔ زن  مروری بر «المرأة الجدیدة» اثر قاسم امین فاطمه مصلح‌زاده   درآمد یکی از افراد مؤثر در شکل‌گیری و پیشبرد جنبش‌های آزادی زنان و بازخوانی اسلام برای اصلاح وضعیت آنان در جوامع اسلامی قاسم امین است. بررسی این جنبش‌ها و رویکردهای اصلاحی به احکام اسلام در دوران معاصر بدون پرداختن به او و دو کتاب مهمش ناقص خواهد بود. در این نوشتار کلیاتی دربارهٔ …

ادامه مطلب

سیر تاریخی وجوه اعجاز قرآن مروری بر مقالۀ عیسی بلاطه فاطمه عباسی   درآمد از منظر مسلمانان، قرآن وحی الهی است و اعجاز آن نیز امری بدیهی به حساب می‌آید. اما چیزی که باعث اختلاف نظر قرآن‌پژوهان شده چیستی و ماهیت این اعجاز است. از همان آغازِ بحث اعجاز پرسش اصلی این بود که وجه اعجاز قرآن چیست. عیسی بُلّاطه در مقاله‌ای با عنوان «تفسیر بلاغی قرآن: اعجاز و موضوعات …

ادامه مطلب

زندگی در جهان مدرن با رویکردی کل‌نگرانه به قرآن مروری بر «اسلام و مدرنیته» اثر فضل‌الرحمان زهرا ایران‌بان   درآمد افول تمدن اسلامی و سر برآوردن تمدن غرب، که پیشرفت‌ها و دستاوردهایش چهرۀ جهان را تغییر داد، اندیشمندان جهان اسلام را به تأمل و بازنگری در علل این شکست فرهنگی‌ـ‌‌اجتماعی واداشت. بدین ترتیب، سلسله‌ای از نواندیشان و احیاگران دینی در گسترۀ جغرافیای اسلام طی ادوار گوناگون ظاهر شدند و با …

ادامه مطلب